TTC Xuân - Thời của
chúng ta là thời của những liều thuốc mạnh! Tôi đã phân vân mãi khi đặt
cho bài viết của mình một cái tên... hiền hiền như trên. Nhưng xin bạn
đọc lượng thứ. Cười hả hê, cười tung tóe, cười ngặt nghẽo,...
việc ghi
nhận giá trị của những tiếng cười hết cỡ ấy đã được nhiều bạn khác làm
tốt hơn tôi. Tôi chỉ muốn nói thêm rằng có những lúc, những tiếng cười
không “khủng”, không quá cỡ, không gây sốc, lại mang tới cho cuộc sống
người ta một ít dư vị lạ lùng.
Khi in
lại “Số đỏ”, báo Văn Nghệ ở Hà Nội năm 1956 từng
gọi cuốn sách này của Vũ Trọng Phụng là một tiểu thuyết cười dài. Quả
thật khi nghe Xuân đọc những câu rao thuốc mà lại khiến cho cô Tuyết cảm
động và gọi Xuân là một thi nhân; khi nghe ông Phán bảo mọi người hãy
chào ông là ông chồng mọc sừng..., ta không nén nổi tiếng cười.
Nhưng
hãy đọc lại đoạn Văn Minh báo với Xuân cái việc định gả em gái là Tuyết
cho Xuân. Những tưởng đang trong cảnh long đong kiếm sống, nay có người
chìa ra mời mọc, chẳng khác chết đuối vớ được cọc, Xuân phải túm ngay
lấy cơ hội. Bằng lô-gíc của con người Việt
đoán tay tổ trong nghề khai thác cơ hội này sẽ lợi dụng sự may mắn ngẫu
nhiên rơi vào đầu mình để mặc cả tiếp và... phất tiếp. Đằng này không,
Xuân lập tức trả lời là mình không dám nhận. Và trước mặt ông anh vợ
tương lai, chàng Xuân của chúng ta nói thẳng rằng mình “Không cha
không mẹ, lêu lổng từ bé, nhặt ban quần, bán phá sa, đã làm nhiều nghề
hèn”.
Không
biết các bạn có cười không? Riêng tôi khi đọc đoạn đó không khỏi cảm ơn
Vũ Trọng Phụng vì đã cho mình được cười. Một thứ cười nhẹ nhàng kèm theo
những ý nghĩ thoáng qua:
“Cậu này
được!”.
“Hóa ra hắn vẫn còn dành cho mình
nhiều bất ngờ”.
“Lạ chưa, cái tay quỷ này cũng biết mình biết người
gớm!”.
Tôi cảm
thấy không chỉ hiểu thêm về Xuân tóc đỏ mà còn hiểu thêm một mặt mạnh
của con người Việt
hiện đại, khi họ tiếp xúc với văn minh phương Tây. Ở họ, một quá trình
tự nhận thức đã khởi động.
Sự tỉnh
táo của Xuân lúc này có thể sánh ngang với Chí Phèo khi Chí cãi lại Bá
Kiến “Không được! Ai cho tao lương thiện... Tao không thể là người
lương thiện nữa. Biết không!”.
Tiếng
cười bật ra để đánh dấu một quá trình tâm lý đã đến hồi thu được kết
quả. Các sách lý luận mỹ học gọi đó là hiệu ứng “Ơ-rê–ca!”, hiệu
ứng nhận thức của tiếng cười .
Thông
thường người ta chỉ nhấn mạnh vai trò của tiếng cười trong việc quất vào
những thói xấu và sự chưa hoàn thiện của con người.
Nhưng
không nên bỏ qua những hiệu ứng khác. Người ta nhận thấy hài hước bắt
đầu ở việc nhận ra sự không tương xứng nào đó. Thật tự nhiên là tiếng
cười cất lên khi thấy một em nhỏ đáng lẽ ở tuổi hồn nhiên thì lại có vẻ
đạo mạo. Nhưng người ta cũng dễ cười khi thấy các cụ già khóc thút thít
như trẻ nhỏ.
Cái mà
người ta chờ đợi đáng lẽ thế này lại hiện ra thế khác, tiếng cười bắt
nguồn từ đấy. Những tiếng cười giúp cho người ta thêm hiểu đồng loại của
mình. Những tiếng cười của trí tuệ. Đôi khi là cười để khỏi khóc, hoặc
cười trong tiếng khóc. Bây giờ thì bạn hiểu sao tôi lại chúc cho bạn có
thêm những tiếng cười thầm trong cuộc đời đa đoan rắc rối này rồi!
0 nhận xét:
Đăng nhận xét